wednesday: ซัวบ้วย...หนึ่งในจีนแต้จิ๋ว

ซัวบ้วย...หนึ่งในจีนแต้จิ๋ว

ศิลปวัฒนธรรมฉบับพิเศษ "แต้จิ๋ว จีนกลุ่มน้อยที่ยิ่งใหญ่ "อาจารย์ถาวร สิกขโกศล" ค้นคว้ามาเขียนแบบลงลึก" ย้อนรอยค้นรากวัฒนธรรมจีนแต้จิ๋ว

คนจีนในไทยห้ากลุ่มใหญ่ คือ แต้จิ๋ว ฮกเกี้ยน แคะ ไหหลำ และกวางตุ้งนั้น จีนแต้จิ๋วมีมากที่สุด

แต่ในประเทศจีน แต้จิ๋วเป็นจีนกลุ่มน้อย มีประชากรน้อยกว่าจีนกวางตุ้ง แคะ และฮกเกี้ยนมากกว่าไหหลำ ซึ่งมีประมาณ 5 ล้านคน เพียงกลุ่มเดียว

แม้แต้จิ๋วจะเป็นจีนกลุ่มน้อย แต่ยิ่งใหญ่ด้วยชื่อเสียงที่โด่งดังไปทั่วประเทศจีน และทั่วโลก ไม่เป็นรองจีนอื่นที่มีคนมากกว่า คนแต้จิ๋วยิ่งใหญ่ด้วยสติปัญญา ความปราดเปรื่องปรีชา ความรู้ความสามารถ และความละเอียดอ่อนลึกซึ้ง...

อาจารย์ถาวร เขียนเรื่องจีนแต้จิ๋วในภาพใหญ่ไว้ 8 บท ถึงบทที่ 9 บทสุดท้าย เป็นเรื่อง จีนซัวบ้วย (ไหฮง)

จีนแต้จิ๋วทั่วๆ ไปไม่ยอมรับจีนซัวบ้วยเป็นพวก แต่ภาษาซัวบ้วย คือภาษาจีนแต้จิ๋วถิ่นหนึ่ง จึงต้องอนุโลมนับจีนซัวบ้วยเป็นสาขาหนึ่งของจีนแต้จิ๋ว

ซัวบ้วย เป็นชื่อจังหวัดหรือเมือง ตั้งขึ้นเมื่อพ.ศ.2530 เดิมพื้นที่จังหวัดนี้เป็นอำเภอไหฮง ต่อมามีการแบ่งพื้นที่ออกมาตั้งอำเภอลกฮง ซัวบ้วยก็ยังเป็นตำบลขึ้นกับอำเภอไหฮง

พื้นที่ซัวบ้วยเป็นท่าเรือและศูนย์กลางการค้า เช่นเดียว กับซัวเถา เจริญรุ่งเรืองมีฐานะเป็นตัวจังหวัดปกครองอำเภอไหฮง อำเภอลกฮง และอำเภอลกฮ้อ ซึ่งแยกออกมาภายหลัง

สภาพภูมิประเทศ ซัวเถา แปลว่า ต้นสันทรายชายหาด สันทรายเป็นแนวยาวเชื่อมต่อกับ ซัวบ้วย ซึ่งแปลว่า ปลาย– สันทรายชายหาด ในช่วงราชวงศ์ฮั่น ซัวบ้วยมีฐานะเป็นอำเภอ ชื่อเดิม ไหฮง ซึ่งแปลว่า ทะเลอันอุดมสมบูรณ์

พ.ศ.1563 ราชวงศ์ซ่ง รัชกาลยงเจิ้ง ราชวงศ์ชิง แยกพื้นที่อำเภอไหฮงส่วนหนึ่ง ตั้งอำเภอลกฮง ขึ้นกับเมืองฮุ่ยโจทั้งสองอำเภอ ตำบลซัวบ้วยเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอไหฮง ช่วงนี้ซัวเถากับซัวบ้วยแยกอยู่คนละจังหวัด

ชาวแต้จิ๋วซัวเถา นิยมเรียกจีนซัวบ้วยว่าชาวไหฮง ชาวไหลกฮง ถือว่าไม่ใช่ชาวแต้จิ๋ว

ยุคสาธารณรัฐ พ.ศ.2531 ซัวบ้วยซึ่งเปลี่ยนฐานะไปมาหลายครั้ง ถูกยกเป็นจังหวัด แบ่งการปกครองเป็นสี่ส่วน คือ เทศบาลซัวบ้วย อำเภอไหฮง เมืองลกฮง และอำเภอลกฮ้อ

ภาษาซัวบ้วย มีความหลากหลายต่างจากถิ่นแต้ซัว (สามเมืองแต้จิ๋ว) ประชากรส่วนใหญ่ของไหฮง ลกฮง และเขตเทศบาลซัวบ้วย พูดภาษาฮกล่อ ภาษาแต้จิ๋วท้องถิ่น

มีฝั่งทะเลยาว 302 กม. พื้นที่ราบ 56% ภูเขาและโขดเขาราว 44% มีภัยธรรมชาติ พายุไต้ฝุ่น น้ำป่าไหลหลาก คลื่นยักษ์ และน้ำทะเลท่วม รุนแรงกว่าถิ่นแต้ซัว เพราะอยู่กลางแนวพายุไต้ฝุ่นจากทะเลจีนใต้ ที่พัดเข้าหาภาคพื้นทวีป คลื่นอันเกิดจากอิทธิพลดวงอาทิตย์และดวงจันทร์จึงรุนแรงกว่าธรรมชาติโดดเด่นของซัวบ้วยคือทะเล มีคำกล่าว จากซัวเถาถึงซัวบ้วย แสนสวยน้ำทะเลใต้ คลื่นและหาดงามเป็นพิเศษ มองไกล เห็นภาพคลื่นไล่คลื่น คลื่นตีคลื่น คลื่นซ้อนคลื่น คลื่นอัดคลื่น เป็นรูปลักษณ์ต่างๆที่มนุษย์ไม่มีวันสร้างได้

อยู่ในถิ่นที่มีภูมิภาคเหมือนแต้จิ๋ว คนซัวบ้วยจึงมีนิสัยเหมือนแต้จิ๋ว ออกทะเลไปตั้งหลักแหล่งไปในถิ่นโพ้นทะเลมาก

อาจารย์ถาวรบอกว่า จีนซัวบ้วย มีความเป็นมาทางชาติพันธุ์คล้ายจีนแต้จิ๋วในถิ่นแต้ซัว คือเป็นพวกเย่ว์ ผสมกับจีนจงหยวนจากฮกเกี้ยน ที่พิเศษกว่าคนแต้จิ๋ว ก็คือ คนซัวบ้วยมีสายเลือดคนมองโกลรวมอยู่ด้วย

ยุคโบราณ ถิ่นซัวบ้วยเป็นถิ่นพวกเย่ว์ สมัยราชวงศ์ฉินต้นราชวงศ์ฮั่น มีพวกหมิ่นเย่ว์เป็นกลุ่มหลัก แต่เพราะอยู่ใกล้ถิ่นกวางตุ้ง จึงมีพวกหนันเย่ว์ปนอยู่บ้าง เมื่อชาวฮั่นอพยพหนีภัยสงครามจากจงหยวนลงมาในสมัยราชวงศ์จิ้น มีน้อยมากที่มาถึงซัวบ้วย ซึ่งสมัยนั้นยังทุรกันดารและห่างไกลมาก

สมัยราชวงศ์ถังและซ่ง เริ่มมีพวกฮกเกี้ยนอพยพเข้ามา บางพวกผ่านแต้จิ๋วมาซัวบ้วยเลย แต่ส่วนใหญ่อยู่แต้จิ๋วก่อน ช่วงราชวงศ์หมิง ถึงต้นชิงจึงอพยพมาซัวบ้วย บางพวกเลยไปถึงแหลมเหลยโจว และเกาะไหหลำ กลายเป็นจีนไหหลำ

ที่น่าสนใจ ช่วงปลายราชวงศ์หยวน ต่อต้นราชวงศ์หมิง ชาวมองโกลซึ่งมาปกครองดินแดนแถบมณฑลฮกเกี้ยน และกวางตุ้ง กลุ่มหนึ่งหนีการไล่ล่าบดขยี้ของทหารจีนเข้ามาถิ่นซัวบ้วย

มองโกลกลุ่มนี้ ผสมกับคนที่อยู่มาก่อน และคนที่อพยพเข้ามาทีหลัง กลายเป็นจีนซัวบ้วย หรือจีนไปลกฮงในปัจจุบัน

เนื่องจากสายพันธุ์หลักเป็นจีนแต้จิ๋ว แต่มีจีนแคะและกวางตุ้งผสม จีนซัวบ้วยจึงฉลาดหลักแหลมเหมือนจีนแต้จิ๋ว ซึมซับเอาความเด็ดเดี่ยวแน่วแน่ของจีนแคะ ความมีไหวพริบของจีนกวางตุ้งเข้ามาผสม ทั้งได้ความดุร้ายของมองโกลเข้ามาเจือ ทำให้จีนซัวบ้วยเป็นจีนที่เก่งและดุร้าย จนมีชื่อเลื่องลือไปทั่ว มีคำกล่าว บนฟ้ามีเทพอสุนีบาต บนดินมีชาวไหลกฮง

เมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา โจรไหลกฮง จับลูกชายหลีเจียเฉิง อภิมหาเศรษฐีจีนฮ่องกงไปเรียกค่าไถ่ ประวัติทางการเมือง คนซัวบ้วยประกาศตัวร่วมงานกับพรรคคอมมิวนิสต์จีน ตั้งรัฐบาลคอมมิวนิสต์ท้องถิ่นแห่งแรกของจีน ตั้งแต่ พ.ศ.2468 แต่ต่อมา หัวหน้าก็ถูกรัฐบาลก๊กมินตั๋งจับไปสังหารที่เซี่ยงไฮ้

เพราะนิสัยเหี้ยมหาญ กล้าเสี่ยงภัย คนจีนซัวบ้วยกลุ่มหนึ่งได้เข้ามาอยู่เมืองไทย ตั้งแต่สมัยอยุธยา

หนังสืออภินิหารบรรพบุรุษ ซึ่ง ก.ศ.ร.แต่งเติม บรรยายว่า พระชนกของพระเจ้าตากสินมหาราช เป็นจีนไหยฮอง